Diabetes Mellitus (DM), pankreasın yeterli insulin üretememesi veya vücudun ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucu oluşan bir hastalıktır. İnsülin üreten hücrelerin azalması ile seyreden kronik bir rahatsızlıktır.

Normal metabolizmada besinler, vücudun başlıca yakıtı olan glukoza (şeker) dönüşmek üzere bağırsaklarımızda parçalanırlar. Daha sonra bu glukoz bağırsaklardan kana geçer ve kandaki şeker düzeyi yükselmeye başlar.

Sağlıklı bireylerde kana geçen glukoz pankreastan salgılanan insülin hormonu yardımıyla hücrelerin içine taşınır. Şayet insülin hormonu vücudumuzda olmazsa ya da etkisi bozulmuş ise şeker hücrenin içine taşınamayacağı için, glukoz kanda artarak şeker hastalığı dediğimiz kan şekeri yükselmesi (Hiperglisemi) gelişmiş olur. Bu kan şekeri yüksekliği sürekli olarak devam edecek olursa organlarımızda (sinir, göz, kalp, böbrek ve diyabetik ayak ülserleri vb) zaman içerisinde ciddi bozukluklara neden olur.

Diyabete bağlı olarak gelişen komplikasyonların en önemlilerinden birisi ve podoloji alanını doğrudan ilgilendireni diyabetik ayak ülserleridir.

Diyabet hastalarında zaman içinde dikkat edilmezse, periferik nöropati ve de iskemi sebebiyle ayakta ülserler gelişmektedir. Sonrasında ise tedbir alınmazsa parmak ile başlayan ve zaman içinde ayak amputasyonu ile neticelenen bir süreç gelişebilir. Çalışmalar, travmatik nedenler dışında, ayak amputasyonuna yol açan sebeplerin %50’sinin diyabetten kaynaklandığını göstermektedir. Dünyada her 30 saniyede bir, diyabetik ayak ülseri nedeniyle bir hastanın ayağının kesildiği tahmin edilmektedir. (Kaynak: www.diyabet.gov.tr)

Diyabetliler için Ayak Sağlığı Önerileri

Diyabet hastalarının durumlarının hassasiyetini kavramaları ve buna göre davranmaları gelecekte karşılaşabilecekleri komplikasyonlara karşı tedbirli olmaları gerekmektedir. Ayaklarında gelişebilecek küçük bir çizik, nasır, preülseratif gelişmelere amputasyon ile neticelenebilecek bir sürecin başlangıcı olabilir. Bu sebeple
-glisemik kontrolünüzü sağlamak başta olmak üzere- doktorunuzun veya podologunuz görüşleri doğrultusunda aşağıdaki önerileri dikkate almaları ve korunma yöntemlerini uygulamaları gerekmektedir.

1) Sabah kalktığınızda ilk iş olarak ayaklar bir ayna yardımıyla (ayak tabanı ve parmak araları da dahil), herhangi bir çatlak, yara, kabarcık, şişlik vb anormal gelişme var mı kontrol edilmelidir sonrasında;
2) Ayaklar günlük olarak ılık su ile yıkanmalı (suyun sıcaklığı diyabet olmayan birisince kontrol edilmeli veya derece kullanılmalıdır diyabetli kişide duysal nöropatiye bağlı olarak his kaybı olabilir) ve parmak araları nemli kalmayacak şekilde kurulanmalıdır.
3) Ayaklar podologunuzun veya doktorunuzun önereceği kremler ile günlük olarak nemlendirilmeli (krem sürülürken tırnak aralarına ve parmak aralarına sürülmemesine dikkat edilmelidir)
4) Kullanılan ayakkabıların ayak yapınıza uygun olarak seçilmesi, dar uçlu ve topuklu ayakkabı ile parmak arası terlik kullanılmaması gerekmektedir. Ayakkabı giyilmeden önce içerisinde herhangi bir taş böcek vs var mı kontrol edilmelidir.
5) Ayaklardaki üşüme hissine karşı ısıtıcılara ayaklar dayanmamalı (çünkü nöropatiye bağlı his kaybı gelişmiş olabilir)
6) Kullanılan çorapların boğazı ile lastiğinin sık olmaması ve pamuklu veya gümüş ipliğinden üretilen çorapların tercih edilmesi gerekmektedir. Tamir görmüş, dikiş izi olan ve deride tahrişe sebep olabilecek yırtık çorapların kullanılmaması gerekmektedir. Çorabın beyaz renkli olmasında olumsuz gelişmelerden (kanama, iltihap gibi) haberdar olabilmeniz açısından fayda vardır.
7) Ayak tabanındaki basıncın doğru dağıtılmaması sonucu nasırlar veya hiperkaratik preülser oluşumlar gözlenebilmektedir, bunlar da daha sonra ayaklarda yaralara sebep olabilmektedir. Bunun önelenbilmesi için OFFLOADİNG işlemi çok önemlidir. Ayak bası analinizin pedogramda yapılarak her iki ayağınıza ayrı ayrı tabanlık kullanmanız önerilebilmektedir. OFFLOADİNG işlemi ile ayaklarınızın yük dengesi sağlanmakta ve belli basınç noktalarına bağlı gelişebilecek komplikasyonlar önlenmektedir. Analizi yapan kişi ile tabanlığı yapan kişinin aynı olması tercih edilmelidir.
8)Yaz mevsiminde, denize giden diyabetik hastalarımızın ayaklarına ayrıca önem göstermeleri gerekmekte ve çıplak ayak ile denize girmek yerine deniz ayakkabısı kullanmaları önerilmektedir. Ayakları uzun süre güneş ışınlarına maruz bırakmamaya dikkat etmelidirler. Çıplak ayakla, uzun süre güneş ışınlarına maruz kalmış sıcak yüzeylere basmamalıdırlar.
9) Ayak tırnakları düz kesilmeli, sivri kalan kenarlar törpü yardımıyla yuvarlatılmalı ve diğer parmaklara zarar vermesi önlenmelidir.
10) En önemli noktalardan birsi de -ülser gelişmemiş ise- ayak sağlığı için podologunuza altı ayda bir düzenli olarak kontrollere gidilmesidir.